İçindekiler
Antarktika: Gizemli Kıtanın Buzsuz Haline Dair Yeni Keşifler
Antarktika, dünyanın en gizemli ve keşfedilmesi en zor kıtalarından biri olarak öne çıkıyor. Yüzeyinin neredeyse tamamı kalın buz tabakalarıyla kaplı olduğundan, bu kıtanın gerçek şekli ve yapısı bugüne kadar tam anlamıyla görünür olmamıştı. Ancak, British Antarctic Survey (BAS) tarafından yayınlanan yeni bir harita, kıtanın buzsuz halini gözler önüne seriyor.
60 Yıllık Verinin Ürünü: Bedmap3
Bu çığır açan harita, BAS ve uluslararası bilim insanlarının 60 yıllık veri toplama sürecinin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Uçaklar, uydular, gemiler ve geçmişte köpekli kızaklarla yapılan keşiflerden elde edilen radar, sonar ve yerçekimsel anomali ölçümleri kullanılarak oluşturuldu. Bedmap3 adı verilen bu harita, 2001 yılından bu yana geliştirilen üçüncü ve en ayrıntılı harita olma özelliğini taşıyor.
Bedmap3, Antarktika’nın 27 milyon km³ hacmindeki buz tabakasını ortadan kaldırarak, altındaki gerçek kaya yapısını gözler önüne seriyor. Bu sayede, kıtanın en yüksek dağları, en derin kanyonları ve buzun 4.757 metreye kadar derinleştiği noktalar belirlenmiş oldu. Ancak bu harita yalnızca coğrafi bir merak unsuru değil; aynı zamanda küresel iklim değişikliğini anlamak açısından da büyük önem taşıyor.
Küresel İklim Değişikliği ve Antarktika
Kıtanın altındaki arazinin detaylı yapısı, buzulların nasıl hareket ettiğini ve yüzeyin altındaki sıcak su akıntılarının bu süreci nasıl etkilediğini anlamamıza yardımcı oluyor. Haritanın bir diğer ilginç yanı, buz tabakasının ağırlığının kıtanın topografyasını nasıl etkilediğini ortaya koyması. Bu bağlamda, buzulların ağırlığı, Antarktika’nın kara kütlesini aşağı doğru bastırıyor.
Şu anda kıta, yaklaşık 24,7 katrilyon ton ağırlığında bir buz tabakası altında. Eğer bu buzlar erirse, kıta tıpkı bir yay gibi yukarı doğru hareket edecek. Bu olaya izostatik denge deniliyor; geçmişte Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’nın buz tabakalarının erimesinden sonra bu tür bir yükselme süreci gözlemlenmişti.
Buzulların Erimesinin Etkileri
Bilim insanlarına göre, Antarktika’daki tüm buzullar eridiğinde dünya genelinde deniz seviyesi yaklaşık 58 metre yükselebilir. Bu, kıyı şehirlerinin büyük bir kısmının su altında kalması anlamına geliyor. New York, Londra, Şanghay, İstanbul ve Tokyo gibi milyonlarca insanın yaşadığı metropollerin büyük bir kısmı su altında kalacak.
Ancak Antarktika’ya sadece “su seviyesini yükseltecek buzul” perspektifinden bakmamak gerekiyor. Bu devasa buz kütlesinin erimesi, yalnızca su seviyesini artırmakla kalmayacak; aynı zamanda Antarktika’nın iklim sistemimizdeki kritik rolünü de gözler önüne serecektir. Bu tür detaylar, iklim bilimciler ve okyanus bilimciler için kritik öneme sahip. Antarktika’nın altındaki yapının tam olarak anlaşılması, gelecekte buzulların nasıl davranacağını tahmin etmek ve küresel deniz seviyelerindeki değişimleri öngörmek açısından büyük önem taşımaktadır.
